اولین سالگرد سفر شیرزنی از تبار زینب «سلام‌الله»
سخن مریم بهروزی، فصل‌الخطاب فعالین حوزه‌ی زنان بود!
مریم بهروزی حضور حضرت زینب در واقعه‌ی کربلا را بزرگترین دلیل برای ضرورت حضور زنان در همه‌ی عرصه‌های اجتماعی سیاسی می‌دانستند. مبارز نستوه و خستگی‌ناپذیری بودند که تکلیف حضور زنان در مقدرات کشور را باور کرده بودند!
زنان‌پرس : نمی‌شود فعال حقوق زنان مسلمان باشی و ادعا کنی که چندین سال دغدغه‌ی زنان را داری اما دبیر بزرگ جامعه‌ی زینب، مفسر قرآن را نشناسی. ۲۹م بهمن‌ماه ۱۳۹۱ اولین سالگرد سفر شیرزنی از تبار زینب «سلام‌الله» بود؛ شیرزنی که تمام شاگردان حاضر در اولین بزرگداشتش را _ که دیگر هر کدام برای خودشان فعال و بنیانگذار موسسات مختلف بودند_ به تعظیم و تقدیر واداشت.
توران ولی‌مراد، معصومه بهروزی، طاهره رجبی، مریم محمودزاده، طیبه میرزااسکندری، فاطمه ایلشاهی، اعظم حاجی‌عباسی، فاطمه قائنی و طاهره رحیمی با وجود وقت کم، حرفهای بسیار خوبی زدند که به زعم خوشان قطره‌ای از دریا هم نمی‌شد.
دبیر مجمع تشخیص مصلحت؛ محسن رضایی نیز در پیامی ارسالی به جامعه‌ی زینب سالروز درگذشت بانوی بزرگوار و متدین دبیر کل فقید جامعه زینب را تسلیت گفت و افزود: « نقش این بانوی مومنه که نمونه‌ای کامل از جلوه پررنگ و مثمرثمر حضور بانوان ارزشمند در عرصه‌های مختلف و بلأخص سیاست است، در انسجام‌بخشی فعالیت بانوان انقلابی پیش و پس از انقلاب بر کسی پوشیده نیست. صبر و پایداری و مقاومت بی‌بدیل ایشان در سالهای قبل از انقلاب و تحمل مصائب و مشکلات مبارزین و درایت و متانت مثال‌زدنی ایشان در سالهای پس از انقلاب و در دوران فعالیت‌شان در دوره‌های مختلف مجلس به نمایندگی از طرف مردم، در حال حاضر سرمشق بانوان معظمه است.»
از وقتی که دنیا را شناختم، تحت پوشش راهبردهای خواهرم بودم
اینها را معصومه زعفرانی بهروز؛ خواهر دبیر کل و مسئول کانون قرآن و عترت جامعه‌ی زینب می‌گوید. «فرزند اول خانواده بودند و بنده فرزند پنجم. از سخنان و یادآوری‌های مادرم و همچنین خودشان به یاد دارم که بعلت مذهبی_سیاسی‌بودن پدرمان و حساسیتی که ایشان در تربیت فرزندان علی‌الخصوص فرزند اول داشتند، در همه‌ی مراسم مذهبی و سیاسی آن‌زمان، خواهرم را همراه خود می‌بردند و حتی بدون توجه به سنِّ کم وی؛ حدودا از ۵ سالگی او را در مسائل داخل کرده و حتی از وی نظرخواهی می‌کردند.
پیاده‌شدن مسائل قرآنی در تمام امور سیاسی و اجتماعی
از آنجا که خواهرم فرزند ارشد یک خانواده‌ی مذهبی سیاسی بودند و نیز بدلیل خصوصیات خاص خودشان که دارای هوشی سرشار و قدرت مدیریتی مثال‌زدنی بودند، همیشه در همه‌ی موارد حمایت فکری و اخلاقی و اعتقادی خانواده را بعهده داشتند و از آنجا که پدرمان خیلی زود به رحمت خدا رفتند، این مسئله پررنگ‌تر شد و نیز بدلیل عرق مذهبی اجتماعی خاصی که داشتند و البته پس از ازدواج «که بسیار زود انجام گرفت»، با همراهی و همکاری همسرشان فعالیتهای ایشان علاوه بر خانواده، شامل جامعه هم شد. طوری‌که از هجده‌سالگی به برگزاری کلاسهای درس و جلسات مذهبی سیاسی پرداختند و در این مورد هم بسیار موفق بودند که در تمام فعالیتهای مربوط به انقلاب شرکت بسیار فعال و توانمند و کارساز داشتند و با شاگردان فراوانی که داشتند، توانستند بسیاری از راهپیمایی ها و تظاهرات قبل از انقلاب را سرپرستی و رهبری نمایند و با ارتباط نزدیک کاری با حضرات آیات دست‌اندرکار انقلاب من‌جمله شهید مفتح در پیشبرد انقلاب و نهایتا پیروزی آن سهیم و دخیل باشند.
درراستای همین مسئله پس از سخنرانی‌ای که در تابستان ۵۷ در مسجد قبا «به دعوت شهید مفتح که در آن‌زمان پرچمدار آن مسجد بودند» داشتند، به وسیله‌ی ساواک دستگیر و زندانی شدند و پس از پیروزی انقلاب نیز در مراسم مختلف حضور سرپرستانه و راهبردی داشتند و مثلا طی مراسمی با برنامه‌ریزی‌های فوری و قاطع با حدود ۲۰۰ خانم از شاگردانشان با اهدای هدایایی از قبیل طلا و جواهرات و پول نقد در مدرسه‌ی فیضیه به محضر امام (ره) شرفیاب شدند و به امر و تقاضای حضرت امام در مدرسه‌ی فیضیه در حضور طلاب مدرسه‌ی علمیه و نیز خانم‌هایی که با ایشان در آن جلسه حضور یافته بودند، سخنرانی غرایی درمورد ولایت فقیه ایراد نمودند که این اولین و تنها سخنرانی یک خانم در حضور حضرت امام و در جلسه‌ای با حضور آقایان ایراد می‌شد که عکسها و فیلم‌های آن موجود می‌باشد.
دغدغه‌ی اصلی ایشان در همه‌ی زمینه‌های سیاسی فرهنگی و خانوادگی در یک کلمه در سایه‌ی راهبردهای قرآنی و اجرای نماد آن به‌طور کامل و جامع بود و به معنای واقعی سیاستشان عین دیانتشان و دیانتشان عین سیاستشان بود و این مهم را در همه‌ی امور عملا پیاده می‌کردند. یکی از دغدغه‌های مهم دیگر ایشان ثباتشان در خط ولایت فقیه بود.
پدرمان خیلی دوست داشت ایشان مفسر قرآن شوند
نظر والدین همچنان که گفتم بسیار مثبت بود. مادرمان همیشه همراه و کمک‌کارشان بودند. پدر خیلی دوست داشتند که ایشان مفسر قرآن شوند و به همین سبب ایشان حتی در چهار دوره‌ای که در مجلس حضور داشتند، دست از تفسیر و برگزاری کلاسهای تفسیر برنداشتند و مهم‌ترین دغدغه‌ی ایشان پیاده‌شدن احکام قرآن بود.
همیشه مسائل روز سیاسی آمیخته با مسائل قرآنی می‌شد
مریم محمودزاده؛ مشاور، مبلغ و مدرس در نهادهای مختلف و مدیرعامل موسسه ثقلین نیز به ویژگی‌های شخصیتی و علمی و فعالیتهای حوزوی خانم بهروزی پرداخت. «آشنایی ما به سال ۶۹ برمی‌گردد. شخصیتی آرام داشتند، طوری‌که اصلا خشونتی ازشان ندیده بودیم، حتی وقت‌هایی که برخی شخصیت‌های سیاسی تندروی‌هایی می‌داشتند، بقیه را هم دعوت به آرامش می‌کردند. گوش شنوا داشتند، برای همه‌ی افراد. افراد جوان‌تر را وارد صحنه می‌کردند و فرصت‌های بیشماری دراختیارشان می‌گذاشتند. مثلا در نوشتن اطلاعیه‌ای شاید خودشان در عرض دو دقیقه تمام می‌کردند اما از من می‌خواستند که بنویسم و این همان فرصت‌دادن بود، حتی اگر زمان بیشتری ازشان می‌گرفت، مهم برایشان دادن فرصت به کوچکترها بود. اهل نقد بودند. بارها مطالبشان را برای افراد مختلف می‌فرستادند تا نقد شود. این موضوع برای کسانی‌که الان در مسئولیت‌های مختلف هستند، خیلی مهم است که متأسفانه کمتر شاهدش هستیم.
کلاسهای درسی خیلی خوبی را به دروس حوزوی اضافه کرده بودند مانند ولایت‌فقیه، تفسیر، نهج‌البلاغه، فن سخنوری و فن خطابه و حتی حقوق زنان. طوری ما با اطلاعات روز آشنا بودیم که تعجب خیلی‌ها را ایجاد می‌کرد که از ما می‌پرسیدند شما این اطلاعات سیاسی قرآنی خاص را از کجا یاد گرفتید. همیشه سعی می‌کردند توانمندی‌های افراد را ارتقا دهند، شاگردانشان را برای سخنرانی به مکان‌های مختلف معرفی می‌کردند و خودشان نیز حمایت‌های لازم را داشتند.
در این سالهایی که با ایشان بودیم، حتی یک لحظه هم احساس نکردیم اعتقاداتشان کمرنگ شده
فاطمه قائنی؛ دبیر جمعیت زنان مسلمان در ادامه گفت: «خانم بهروزی انسان بسیار مصممی بودند و اگر کاری را شروع می‌کردند، به نتیجه‌ی آن کار می‌اندیشیدند و خدا را مدنظر می‌گرفتند و به هیچ حرف و حدیثی توجه نداشتند و بهمین لحاظ بود که تفاسیر قرآن‌شان بسیار موثر واقع می‌شد چون خودشان نیز بدان عامل بودند.
خانم‌هایی که تربیت‌شده‌ی کلاسهای درس ایشان هستند همگی افراد متشرع، مومن و نسبت به هم دوستانی صدیق وفادار و نسبت به نظام و ولایت‌فقیه معتقد و مسئولیت‌پذیرند.
خانم بهروزی همیشه به ما می‌گفتند اگر سیاست شما را از هم جدا نکرده به لحاظ اینست که اول پایه‌گذاری اعتقادی‌تان را محکم کردید و با شناخت وارد مسائل سیاسی شدید چون وقتی آیات سیاسی قرآن را تفسیر می‌کردند باتوجه به مسائل روز تفسیر می‌کردند و بسیار هشداردهنده بود و باعث افزایش اطلاعات سیاسی ما می‌شد.
خانم بهروزی سال ۹۱ همان خانم بهروزی سال ۵۷ بودند
خانم بهروزی به نظام و ولایت‌فقه آنقدر اعتقاد داشتند که ما در طی این سالهایی که با ایشان بودیم، حتی یک‌لحظه هم احساس نکردیم که اعتقادشان کمرنگ شده باشد. بطوری‌که وقتی در بستر بیماری بودند و حالشان هم مساعد نبود، وقتی مطلع شدند که قرار است برای انتخابات مجلس اصولگرایان اولویت بدهند، فرمودند که ان‌شاء‌الله من نباشم و تفرقه را نبینم.
ایشان آنقدر عاشقانه_عشقولانه و مقتدرانه فعالیت می‌کردند که بطور قطع و یقین می‌توان گفت که خانم بهروزی سال ۹۱ همان خانم بهروزی سال ۵۷ بودند.
چرا خانم بهروزی به میدان آمد؟!
طاهره رحیمی؛ دبیر کل جامعه‌ی فاطمیون و عضو شورای مرکزی جامعه زینب درین‌باره گفت: شناخت ۱۵ساله‌یی بعنوان شاگرد ازشان دارم که می‌توان گفت مریم بهروزی حضور حضرت زینب در واقعه‌ی کربلا را بزرگترین دلیل برای ضرورت حضور زنان در همه‌ی عرصه‌های اجتماعی سیاسی می‌دانستند. مبارز نستوه و خستگی‌ناپذیری بودند که تکلیف حضور زنان در مقدرات کشور را باور کرده بودند، آنهم در جامعه‌ی مردسالاری‌که زنها اجازه‌ی حرف‌زدن نداشتند، حتی در خانه که بارها به دختران گفته می‌شد: “تو دختری، حرف نزن!”، حتی خانم‌هایی که با نقاب در جامعه مورد اتهام قرار می‌گرفتند. ایشان به دلیل دستور امام راحل مبنی بر درست‌کردن حزب و کار تشکیلاتی‌کردن در عرصه‌ی زنان گفت: حزب‌درست‌کردن کار بزرگترهاست که امام در جواب بهشان فرمودند: شما هم جزو بزرگترهایید.
نگرش‌مان زن‌محور نیست؛ عدالت‌محور است!
توران ولی‌مراد عضو شورای مرکزی و مسول کمیته تحقیقات و مطالعات جامعه زینب و دبیر ائتلاف اسلامی زنان به تفاوت ائتلاف اسلامی زنان و فمینیست‌های سکولار در دو محور پرداخت و گفت: ما زن‌محور کار نمی‌کنیم بلکه محورمان عدالت‌محوری‌ست. و دومین نکته‌ی تفاوت هم اینست که وقتی کار اسلامی می‌کنیم، کار سخت می‌شود چون باید با مبناهای اسلامی با تبعیض مخالفت کنیم که خانم بهروزی چهره‌ی شاخصی بودند که بر همین مبنا قدم برداشته بودند.
توران ولی مراد عنوان کرد که درباره مریم بهروزی فشرده و خلاصه به چند موضوع در حد ثبت ما وقع اشاره خواهد کرد با ذکر این نکته که لازم است این موارد همان‌گونه که بوده اند ثبت شوند.
ایشان به عنوان اولین مورد تغییر قانون “سهم‌الارث زن در مقام همسری از کل ما ترک” از اقدامات و تلاش‌های جامعه زینب به مدیریت مریم بهروزی گفت. ولی‌مراد این‌گونه شرح داد که در عید ۱۳۸۶ در دیداری که جامعه زینب و احزاب زنان اصولگرا با ریاست وقت مجلس خبرگان داشتند دو موضوع از موضوعات متعدد مطرح‌شده نهایی شد و رئیس شورای مصلحت نظام به ما قول همکاری تا رسیدن به نتیجه را دادند. این نشست در خبرها تحت عنوان “قول مساعد هاشمی برای برابری دیه” آمد. آن دو موضوع یکی تغییر قانون سهم‌الارث زن در مقام همسر از هوایی به کل ماترک بود و دیگری موضووع دیه برابر زن و مرد.
کار تحقیقاتی در کمیته تحقیقات و مطالعات جامعه زینب انجام شده بود که بعد از آن نشست با هدف ارسال به مجلس کامل و به طور خلاصه مکتوب شد. تحقیقات ضمیمه شد به نامه‌ای که خانم بهروزی روی آن گذاشتند و ماده واحده مورد نظر از طرف جامعه زینب (س) در اواخر خرداد به مجلس ارسال شد به چهار مرکز دیگر یکی مقام معظم رهبری، دیگری ریاست شورای مصلحت نظام، یکی جامعه روحانیت مبارز و دیگری مدرسین حوزه علمیه قم. مقام معظم رهبری دو هفته بعد در روز زن فرمودند “من نمیخواهم بگویم همهى آنچه که در فقه ما در مورد احکام مربوط به زنان مطرح شده است، حتماً سخن آخر است؛ نه، ممکن است با یک تحقیقى در یک زمینهاى که به وسیلهى فقیه ماهر و مسلطى انجام بگیرد، فلان حکم فقهى که امروز در مورد زن وجود دارد، دچار تغییر شود؛ این اشکالى ندارد؛ این ممکن است و اتفاق هم افتاده. در همین مسألهى ارث زن از زمین و غیر منقول – که خانم اشاره کردند – نظر فقهى بعضى از بزرگان قدیم و امروز نظر فقهى خود ما هم همین است که آنچه منع از میراث شده، عین قیمت آن زمین بلاشک حق همسر و زوجه است و ارث میبرد؛ اشکالى هم ندارد. بنابراین در مسائل فقهى چنین چیزى امکان دارد که ما بگوئیم این تغییر پیدا میکند؛…”
ریاست وقت مجلس طی نامه‌ای به جامعه زینب اطلاع دادند که بسته ارسالی از جامعه زینب به کمسیون حقوقی و قضایی مجلس داده شد. این جا ذکر یک نکته لازم است که بعد از تصویب این قانون دیده شده که بعضی‌ها تغییر این قانون را در گزارش کار خود می‌آورند در حالی‌که اگراین کار از جای دیگری غیر از جامعه زینب انجام شده بود چه ضرورتی داشت که بسته ارسالی جامعه زینب به کمسیون داده شود. اگر طرحی از طرف خانم‌های نماینده مجلس هفتم بود که باید مطرح می‌شد و اگر از طرف مرکز زنان باز باید گفته می‌شد. این ماده واحده بعد از تصویب در کمسیون و آمدن به صحن به عنوان دو فوریت رأی نیاورد و در نتیجه در مجلس هفتم به نتیجه نرسید. در مجلس هشتم طی دیداری که احزاب زنان اصولگرا به مدیریت خانم بهروزی با ریاست مجلس داشتند این کار دوباره به جریان افتاد و وقتی که در مجلس بعضی از آقایان از قم در مخالفت با تغییر این قانون فضای سخن را به این سمت برده بودند که سهم بردن زن از کل ماترک غیر اسلامی است با راهنمایی خانم بهروزی و ارجاع‌دادن به پیام رهبری در همان سال نظر مجلس به سمت تصویب این قانون رفت و کار به نتیجه رسید.
مورد دیگر تشکیل ائتلاف اسلامی زنان و نقش و حضور تاثیرگذار و پررنگ مریم بهروزی در شکل گرفتن این ائتلاف بود. سال ۸۱ تولید “زنان اهل قلم” را در شبکه دو سیما به روی آنتن بردم با همین فکر که تفکرات و سلیقه ها و طیف‌های مختلف در کنار هم قرار بگیرند از خانم‌هایی که با محوریت طرح مسائل و رفع مشکلات زنان تحقیق و فعالیت می‌کنند. این فکر در جامعه و در میان نخبگان و فعالان زنان به عمل تبدیل شد و در نشست‌های مشترک فکر “با هم بودن” حول محور رفع تبعیض و رفع مشکلات زنان به عمل درآمد. در نهایت خانم‌های احزاب زنان اصولگرا با نفوذ و مدیریت خانم مریم بهروزی و خانم‌های اصلاح‌طلب و خانم‌های مستقلی که فعلان شاخص در “امور زنان” هستند جهت همدلی و همراهی و موثر واقع شدن در بعد استراتژیک در نشست‌های مشترک همکاری با هم را در بعد صنفی مربوط به زنان تثبیت کردند. این ائتلاف متشکل شد از خانم‌هایی که خود دبیر کل احزاب زنان هستند یا مسول شاخه‌های زنان در احزاب که فعال هستند و خانم‌هایی که در پست‌های تاثیرگذار مدیریتی حضور داشته‌اند و فعالان شاخص امور زنان. این ائتلاف با تشکیل کمیته‌های تخصصی و کارشناسی خود را تقویت میکند. مریم بهروزی چهره شاخص و تاثیرگذاری شد که به شکل راهبردی زنان اصولگرا را به این ائتلاف دعوت می‌کرد.
مورد سومی که ولی‌مراد اشاره کرد باز نقش ائتلاف اسلامی زنان و به تبع نقش مریم بهروزی در دادن یک صندلی به زنان به عنوان وزیر بود. ایشان در توضیح گفتند ائتلاف اسلامی زنان در بیانیه دوم خود حضور زنان در پست‌های تصمیم‌گیر و تصمیم‌ساز و مدیریت‌های بالا را در جهت رفع تبعیض از زنان به عنوان یکی از خواسته‌های خود مطرح کرد. قرار بر این بود که زنان عضو ائتلاف هر یک این مطالبات را به کاندیداهای متبوع خود برسانند و خانم بهروزی این وظیفه را در رساندن این پیام ائتلاف به آقای احمدی‌نژاد به عهده داشتند. در زمان تعیین وزرا هم خانم بهروزی طی نامه‌ای پنج وزیر زن را به ایشان معرفی کردند که خانم‌ها دکتر وحید دستجردی و بداغی از آن جمله بودند.
خانم بهروزی برای من تعریف کردند که یک شب چهارشنبه خانم وحید به من گفتند که فشارها بر ایشان زیاد است و ایشان قصد دارند انصراف بدهند که خانم بهروزی ایشان را از انصراف دادن منع می‌کنند و می‌گویند فقط یک شب به من وقت بده. خانم بهروزی پنجشنبه‌ها در نشست جبهه حضور پیدا می‌کردند و آن روز پنچشنبه به‌گونه‌ای تاثیرگذار از آقایان حمایت می‌خواهند از وزرات زنان نه اعمال فشار جهت انصراف. این‌گونه بود که خانم وحید انصراف ندادند و بقیه ماجرا.
زنی که از ابتدا تا آخر عمر با انقلاب بود
طیبه میرزااسکندری؛ که سردبیری نشریات مختلف برای دختران و زنان را در کارنامه خود دارد و مدیر و سردبیر سایت به‌دخت نیز به سابقه‌ی آشنایی‌ش با خانم بهروزی و برخی ویژگی‌های رفتاری‌شان پرداخت و افزود: تکیه بر اسلام ناب محمدی و مکتب فقه جعفری و قائل‌بودن به ولایت‌فقه هم در عمل و هم به شکل تئوریک و تکیه بر موضوع زنان را جزو ویژگی‌های بارز خانم بهروزی دانست.
زنان را در همه جا می‌دیدند و خوب هم می‌دیدند و اصرار به حل مشکلات زنان در عرصه‌های مختلف اجتماعی فردی داشتند. بااینکه در عرصه‌ی زنان فعالیت داشتند، روی یک خط ماندند. همانطور که می‌دانید موضوع زنان جنجال‌برانگیز است و بدست خیلی از دشمنان سر نخ می‌دهد اما مهم‌ترین مبنای حرکات خانم بهروزی خود امام و رهبری بودند.
فعالیت‌هاشان در امور زنان خروجی‌های خوبی داشت. در همین راه وارد چالش‌ها و مخالفتهایی شده بودند که متأسفانه خود خانم‌ها گاها باعث و بانی‌ش می‌شدند اما به ندرت حاضر می‌شدند که از خانم‌ها حرف منفی بزنند و یا تضعیفشان کنند.
از علل ضعف خانم‌ها در جایگاه‌های مختلف اینست که تعامل خوبی با هم ندارند و همین اختلافات را به گوش آقایان هم می‌رسانند و باعث تضعیف می‌شوند
باید کسانی با آقایان وارد بحث و چانه‌زنی شوند که دارای شخصیت وزینی باشند. خانم بهروزی وجاهتی داشتند که آقایان را به تکریم وامی‌داشت.
“فقه پویا” موضوع محوری تلاش‌های مریم بهروزی
فاطمه ایلشاهی دبیر جمعیت پیروان حضرت زینب و دبیر احزاب زنان اصولگرا سخن از مریم بهروزی را با اعتقاد و تلاش آن مرحوم بر اساس فقه پویا آغاز کرد. ایلشاهی گفت مریم بهروزی اعتقاد راسخ داشت که اسلام راه سعادت بشر است و بر این اساس فقه باید بتواند پاسخگوی نیازها و سوال های هر روز بشر باشد. در اسلام که کاربرد عقل خودش وسیله‌ای برای دستیابی به شریعت است فقه پویا را پیش پای انسان گذاشته است. مریم بهروزی اعتقاد داشت که انسان ها بر اساس واقعیت‌های موجود در جامعه سوال ها و خواسته‌هایی دارند که فقها و مجتهدین بر اساس اصول اسلام برای آن‌ها پاسخ متناسب با شرایط زندگی خواهند داشت. این امر به انسان‌ها کمک میکند که شریعت‌مدار و متشرع باشند نه این که خودشان فارغ از دین به دنبال پاسخ به نیازها و سوال‌های خود باشند و به این شکل از بهره‌برده از اسلام بی‌بهره بمانند. “فقه پویا” و کاربردی‌کردن اسلام برای پاسخ دادن به نیازهای روز جامعه محور اصلی فعالیتهای مریم بهروزی بود. پیروی مریم بهروزی از حضرت امام خمینی (ره) و حضور پررنگ او در انقلاب اسلامی بر همین اساس بود و کلاسهای قرآن، ایراد سخنرانی در مجامع داخلی و بین‌المللی، فعالیت‌ها و نوشته‌های او نیز دنبال کردن همین مشخصه کاربرد و توانایی از فقه بود.
سمیه ملاتبار
